…Για να ξαναγυρίσουμε στον Καβάφη: προκειμένου, σώνει και καλά, να βασιστούμε σε μια μαρτυρία εξωτερική, προτιμώ να πιστέψω τον άγγλο μυθιστοριογράφο Ε. Μ. Φόρστερ – αυτόν τον στοχαστικά ευαίσθητο και γνήσια φιλελεύθερο συνομιλητή του Αλεξανδρινού – όταν μας βεβαιώνει, στα 1919, πως ο Καβάφης «ποτέ δεν θα συνθέσει έναν Ύμνο Βασιλικόν ή Βενιζελικόν». Και τον πιστεύω γιατί μπορώ να ελέγξω την μαρτυρία του: Από το 1919 ως το 1933, ο Καβάφης θα δημοσιέψει συνολικά 69 ποιήματα, από τα οποία τουλάχιστον τα μισά μας μεταδίνουν την πολιτική (όχι διόλου την κομματική) αίσθηση του ποιητή…
…Ώσπου στα 1931, σε ηλικία 68 ετών, να δημοσιέψει ένα ποίημα πιθανότατα αρχινισμένο στα 1916, και όπου για πρώτη φορά ο αλλοτινός ψίθυρος του έγκλειστου ελευθερώνεται σε ένα πολυφωνικό χορικό, δίκαια ζυγισμένο ανάμεσα στην στροφή των ολίγων και στην αντιστροφή των πολλών. Το ποίημα τιτλοφορείται: «Στα 200 π.Χ.» - δηλαδή, όπως και ένα άλλο μεγάλο, καθαρώς πολιτικό ποίημα του Καβάφη, το «Εν μεγάλη Ελληνική αποικία, 200 π.Χ.», τοποθετεί το στόχαστρό του στην καμπή της ελληνιστικής εποχής: με πλήρη προοπτική της ακμής της και με υπολανθάνουσα την εμφάνιση της Ρώμης στο προσκήνιο. Δέκα χρόνια πριν από τη Μάχη της Μαγνησίας και 134 χρόνια μετά τη μάχη του Γρανικού: Στα 200 π.Χ. «Αλέξανδρος Φιλίππου και οι Έλληνες πλην Λακεδαιμονίων» ...
Το ποίημα αυτό μνημειώνει και μιάν άλλη νίκη του Καβάφη και του Ελληνισμού. Βρισκόμαστε στα χρόνια όπου ο καταποντισμός της Μεγάλης Ιδέας έχει αφήσει το έθνος μας χωρίς κοσμικό αντιστύλι, χωρίς ιστορικό ιδανικό. Ο ανασταλτικός αντίχτυπος στις οξύτερες συνειδήσεις, και μάλιστα στους ποιητές, είναι ολοφάνερος: η στάση των νεοτέρων, ως την ώρα του Σεφέρη, πολώνεται γύρω από την αυτοκτονία του Καρυωτάκη, ενώ ο πρωτογέροντας Παλαμάς βυθίζεται ολοένα μέσα στην Νύχτα του Φήμιου… Μονάχα ο Καβάφης, «σαν έτοιμος από καιρό, σαν θαρραλέος», θα συνεχίσει ακλόνητος τον δημιουργικό δρόμο της ιστορικής του αίσθησης, δρόμο που τότε ήταν κρυμμένος από τα μάτια των Ελλαδικών, οι οποίοι το πολύ διανοητικά μπορούσαν να συλλάβουν τη διαχρονικήν ουσία του Ελληνισμού: «την ποικίλη δράσι των στοχαστικών προσαρμογών»…
Μικρά Καβαφικά Α΄, ΕΡΜΗΣ 1985
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου